Sindicat!

De obstetrische low risk afdeling: een klein en oud gebouwtje bovenop de berg waar het ziekenhuis (old Mulago) op gebouwd is. We kwamen hier zo’n drie weken geleden binnen en waren gelukkig al goed mentaal voorbereid op de taferelen door Yosta en Sanne, die hun co-schap op deze plek begonnen waren. Vrouwen die denken aan hun bevalling bezig te zijn mogen op een houten bankje plaatsnemen en wachten tot een van de midwives ze meeneemt naar de onderzoekskamer. In de onderzoekskamer wordt de vrouw in kaart gebracht en wordt bepaald hoe ver ze is. Hoe gaat dit? De vrouw in kwestie loopt met pijnlijke weeën in haar eentje (dus zonder manlief of enig ander familielid) met koffertje in de ene hand en teiltje in de andere hand naar een onderzoeksbank van zoveel eeuwen geleden. Zij dient zelf haar plastic kleedje (dat eigenlijk gewoon een opengescheurde vuilniszak is) neer te leggen en dient ook zelf het trapje aan te schuiven (toen wij dit deden kregen we op onze donder, het trapje was te ‘vies’). Vervolgens wordt de anamnese afgenomen en worden natuurlijk de handgrepen van Leopold en het vaginaal toucher uitgevoerd, meestal door minstens 2 mensen, eerst een midwife in opleiding of wij, daarna de oppermidwife ter controle. Als de ontsluiting meer dan 2 cm bedraagt wordt de vrouw opgenomen op de verloskamer.

De verloskamer bestaat uit een grote open ruimte met 9 bedden, die deels van elkaar afgezonderd zijn middels zwarte gordijntjes of halve muurtjes. Het komt er dus op neer dat je alles van je buurvrouw mee krijgt. Eenmaal opgenomen op de afdeling mag de zwangere vrouw haar koffer, teil en plastic doek dus meenemen naar de verloskamer. Dit moet ze natuurlijk zelf doen, al gaven wij de nodige ondersteuning tegen de adviezen van de midwives in. De vrouwen liggen vervolgens poedelnaakt op bed voor een raam zonder gordijn en worden om de 4 uur gecheckt door een midwife.

Wanneer de vliezen nog niet gebroken zijn wordt er een kapotte, lege ampul van de oxytocine gebruikt om dit klusje te klaren. En als het hoofdje in zicht is, mag de vrouw pas persen. Sindicat, klinkt het dan, oftewel 'push'! Andere regels dan thuis, maar zo werkt het hier nu eenmaal. Het kan hier niet snel genoeg gaan. Als een vrouw langer dan 5 minuten aan het persen is wordt er gezegd dat ze haar werk niet goed doet en lui is. De eerste keer dat we een bevalling zagen waren we behoorlijk geshokeerd toen we zagen dat dit gepaard ging met een bitchslap. De midwives slaan en knijpen de vrouwen terwijl het hoofdje van de baby al in zicht is en de vrouw natuurlijk al meer dan genoeg pijn ondergaat door de bevalling op zich. Een wereld van verschil met de situatie in Nederland, waar je bij een bevalling de zwangere vrouw door dik en dun steunt en haar probeert te stimuleren en zelf mee staat te puffen. Wij hebben daarom de vrouwen hier een beetje op z’n Nederlands begeleid en hen laten weten dat ze goed bezig waren en dat we er voor ze waren. Gelukkig werd dit door de dames gewaardeerd.

De eerste dagen hebben we vooral geobserveerd en watjes staan rollen wanneer er niet zoveel te doen was (gaasjes worden niet gebruikt, watjes zijn goedkoper en blijven helaas overal plakken). Na een paar dagen was het zover, zelfstandig wilden we een bevalling begeleiden en yes we did it! Wat een ervaring! Allebei hebben we zelfstandig een bevalling begeleid. De laatste bevalling hebben we zelfs als solo-team Jessica & Anouk oftewel gyn & paeds gedaan en de 20 observerende midwives en students waren onder de indruk. Met name het vangen van Jessica ging reflexmatig toen de baby er met iets te veel km/h uit kwam: aangehaakt en wel legde ze het meisje op mama’s borst en Anouk stond al klaar met de provisorische navelstrengklemmen (achterkant van latex handschoenen) en de razorblade waarmee Jessica de navelstreng door mocht snijden. De mama was HIV-positief, dus dit bracht genoeg spanning met zich mee. Anouk heeft als kinderarts in spe de baby zelfstandig gecheckt en voorzien van een vitamine K injectie en tetracycline en Jessica begeleidde ondertussen de nageboorte van de placenta. Top-team!

Onze laatste middag op deze afdeling was er een om nooit te vergeten. Na de lunch troffen we een vrouw aan die al minstens een uur aan het persen was. Veel te lang. De baby zat klem, zo luidde de conclusie. Vol verbazing stonden we te kijken naar veel mensen die weinig deden en wisten we het afdelingshoofd ervan te overtuigen de vrouw naar de high risk afdeling over te laten brengen. Dit is een afdeling waar gynaecologen werkzaam zijn en waar de OK aanwezig is. Echter, deze afdeling bevindt zich in new Mulago, ergens aan de andere kant van het ziekenhuisterrein. De driver van de ambulance werd op het dooie gemak gebeld en de puffende vrouw moest schoongepoetst worden voor zij de ambulance in mocht. Een half uur later arriveerde de ambulance en natuurlijk moest de vrouw hier zelf naar toe wandelen. Geen familieleden in de buurt, dus wij voelden ons geroepen om met haar mee te gaan, al was het op zijn minst om haar spullen mee te nemen en haar te ondersteunen. Een rolstoel was nergens te bekennen en we hebben haar in de ambulance getild omdat ze daar eigenlijk zelf in moest klimmen. Op de high risk afdeling stond een lamme dokter te vertellen hoe druk hij het wel niet had, terwijl de vrouw zichtbaar crepeerde. Toen we hem vroegen of ze niet voor een keizersnede naar de OK moest zei hij dat de materialen daar voor die dag op waren. Dus helaas pindakaas, ze moest maar persen. Toen bleek dat ze hier ook een vaccuumpomp hebben, eureka! De arts trok behendig snel het kindje eruit en zonder scheur stond 10 minuutjes later op de gang, mét een levend en gezond baby-jongetje.

De afgelopen week zwierven we van de malnutrition-kinderafdeling naar de high risk obstetrische OK, waar Jessica gisteren zelfs “steriel” heeft mogen staan om een keizersnede te assisteren. We troffen een zwangere vrouw aan, waarbij het handje van het kindje reeds uit de vagina stak. Hoe lang dit al het geval was wisten we niet, maar dat er actie nodig was, was zeker. De keizersnede kostte de nodige kracht van de arts, maar het kindje is levend geboren! Alweer een wonder.
Tot zover onze ziekenhuisverhalen. Komend weekend gaan we naar Bwindi, het zuiden van Uganda waar we (hopelijk) de berggorilla’s gaan zien!